Kredietbeoordelaars als Fitch en Moody’s speelden een kwalijke rol in het
ontstaan van de kredietcrisis door te gunstige beoordelingen af te geven op
verzoek van hun klanten.

De klant betaalt een beoordelaar namelijk voor zijn oordeel over de
kredietwaardigheid van een product. Bovendien is het beoordelen van een
gestructureerd financieel product – waaronder de beruchte obligaties
bestaand uit rommelhypotheken – een zeer competitieve business waar veel
geld mee verdiend wordt. Kortom: kredietbeoordelaars hebben er belang bij om
positief te oordelen. Om een einde aan deze belangenverstrengeling te maken,
zinnen overheden wereldwijd op maatregelen.

Clearinghouse
Kredietbeoordelaars in de Verenigde Staten zijn 15 juni ternauwernood
ontsnapt aan de invoering van een maatregel die hun manier van zakendoen
flink zou veranderen. Op het laatste moment schrapte de Amerikanen het plan
om een nieuw “clearinghouse” in het leven te roepen voor hun credit rating
agencies (CRA’s), meldt persbureau Reuters.

Een clearinghouse is een soort tussenpersoon die zorgt voor de administratie
van transacties, margeverplichtingen bijhoudt en zorgt dat de juiste stukken
worden aangeleverd om de transactie te voltooien.

Drastische maatregel
Het huis van afgevaardigden wil deze optie eerst nog verder bestuderen en
daarna bekijken of een dergelijk clearinghouse voor kredietbeoordelaars ook
daadwerkelijk wordt ingevoerd.

Mocht een dergelijk nieuw clearinghouse het licht zien, dan zullen de
aanbieders en afnemers van oordelen over kredietwaardigheid dus van elkaar
gescheiden worden door een tussenpersoon in de VS. Een drastische maatregel
dus die naar verwachting extra kosten met zich mee zal brengen.

Europees toezicht
In Europa heeft men bedacht dat er een Europese toezichthouder moet komen die
de kredietbeoordelaars in de gaten houdt. Net ietsje anders dan een
clearinghouse dus.

Vorige week werd aangekondigd dat een nieuw op te zetten orgaan, the European
Securities and Markets Authority (ESMA), deze taak op zich zal nemen. Tot
die tijd zullen de nationale toezichthouders een oogje in het zeil houden.

AFM
In Nederland is dat de Autoriteit Financiële Markten. Hier moeten de bureaus
zich eerst registreren en zal er daarna doorlopend toezicht worden gehouden,
laat een woordvoerder van de AFM weten.

Het toezicht zal zich met name richten op de kwaliteitsbeheersing van de
bureaus. Er wordt bijvoorbeeld gekeken welke modellen de bureaus gebruiken,
en of er voldoende interne regels bestaan voor het borgen van de kwaliteit.

Of de bureaus die regels vervolgens ook naleven, zal steekproefsgewijs worden
onderzocht. Of dit zal leiden tot structureel deugdelijkere oordelen over
met name exotische financiële producten, zal moeten blijken.

Dit zal met name afhangen van de pakkans en de gevolgen voor de beoordelaars
wanneer blijkt dat ze zich hebben laten verleiden om af te wijken van de
regels. Als uiterste sanctie bij het niet naleven van de regels noemt de AFM
de mogelijkheid om de registratie van het bureau in te trekken.

Gebruiker betaalt?
Een simpele, goedkope oplossing om een einde te maken aan de huidige
belangenverstrengeling van kredietbeoordelaars is simpelweg om niet de
partij die een oordeel over zijn producten wil hebben te laten betalen voor
het oordeel, maar de partijen die de producten in kwestie willen hebben.

Aangezien de koper van synthetische financiële producten baat heeft bij een
objectief oordeel zou dit objectiviteit in de hand moeten werken.

Critici wijzen er echter op dat er een groep afnemers van financiële producten
bestaat die simpelweg weigert te betalen voor het oordeel van een
kredietbeoordelaar. Dit zouden de de snelle jongens van hedgefondsen en de
grote zakenbanken op Wall Street zijn. Deze partijen zouden vinden dat ze
zelf tot een minstens even goed oordeel zouden kunnen komen.

Prima, zou je kunnen denken. Dan nemen deze partijen toch geen oordelen af van
de kredietbeoordelaars? Alleen de kleinere overgebleven partijen zouden in
dat geval betalen voor de oordelen van kredietbeoordelaars. Ten eerste kun
je je afvragen of dergelijke partijen die oordelen wel kunnen betalen. Ten
tweede komen de grote jongens op Wall Street dan toch wel achter het oordeel
van de kredietbeoordelaars, dus weet je zeker dat ze er geen cent voor
zullen betalen.

'Staatsratingbureau'
Een laatste middel dat overheden zouden kunnen inzetten, is het oprichten van
een eigen, nationale kredietbeoordelaar. Een soort staatsratingsbureau. Deze
oplossing verdient echter niet de voorkeur van experts omdat een dergelijk
bureau weer vatbaar zou kunnen zijn voor politieke druk van overheden. Zo
heb je weer last van belangenverstrengelingen.

De laatste twee middelen in het arsenaal hebben nog van geen enkele overheid
de voorkeur gehad. Of de VS uiteindelijk zal kiezen voor het opzetten van
een clearinghouse is nog de vraag.

De vraag bij de Europese oplossing is echter of het toezicht wel voldoende
tanden zal hebben om echt een einde te maken aan te optimistische ratings
van de kredietbeoordelaars.

Lees ook:

Opinie
Eline Ronner: Pak de kredietbeoordelaars aan

'Europees
ratingbureau geen taak voor ECB'

Brussel
wil EU-toezicht op kredietbeoordelaars

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl